Olifanten die verdwaald lijken in een platte polder. Tom Claassens creativiteit lijkt grenzeloos

Hans van Velzen • 19 februari 2025. In de Opregte Steenwijker Courant

Niko van der Klugt (links) en Tom Claassen. Foto Hans van Velzen

Klein van stuk, maar wat een wervelwind. Tom Claassen, ‘steenbeeldhouwer’ was dinsdagavond de spreker in de lezingenreeks over kunst in de openbare ruimte. Er zullen niet veel Nederlanders zijn die nooit iets van hem hebben gezien. Denk eens aan de imposante olifanten langs de A6 bij Almere, de ‘snowmen’ bij de D-pier van Schiphol of het prachtige paard bij de Amsterdamsestraatweg in Utrecht.

Tot ver na 10 uur nam Claassen het 80-koppend tellend publiek in het Dyka Vestzaktheater mee in zijn scheppingen. Wat heeft die man veel gemaakt, ontworpen, geplaatst, weggegooid en materialen hergebruikt. De aankondiging van ‘steenbeeldhouwer’ doet hem eigenlijk te kort. Hij gebruikt alle materialen, van steen via brons, ijzer, marmer, jute, piepschuim en latex tot en met hout. Zijn creativiteit lijkt geen grenzen te hebben. Heerlijk, dergelijke vrije geesten die ook eerlijk vertellen wat er niet goed ging. Dat hij over bepaalde dingen niet tevreden is. IJdelheid lijkt hem vreemd te zijn. Verkwikkend.

Tegelijkertijd maakt die onbegrensdheid het ook lastig zijn betoog te volgen. Het vliegt nogal eens alle kanten op en niet altijd wordt duidelijk wat hij precies bedoelt. Hij is een begenadigd performer die met humor, gepuf en geblaas zijn verhaal over de bühne krijgt. Zeer onderhoudend, maar het hoe en waarom van zijn beelden en succes, blijft daardoor toch wat onderbelicht. Iets meer structuur en strakke keuzes zouden dat kunnen verhelpen. Maar ja, structuren en creatieve geesten zijn meestal geen vrienden.

Kwijlende fontein

Uit een vraag van organisator en inspirator van de VORK-lezingen, Niko van der Klugt, blijkt dat modellen van de werken die Claassen in zijn hoofd heeft, van groot belang zijn om opdrachten binnen te krijgen. Het zien van het werk zelf is, zoals het eigenlijk ook hoort, veel belangrijker dan de vele woorden die erover gesproken kunnen worden. Kijk naar die gigantische olifanten bij de A6, schijnbaar verdwaald in het platte polderlandschap. Ze maken indruk, ze maken de dag voor de onderweg zijnde automobilisten een stuk leuker. En dat ze gemaakt zijn van piepschuim en spuitbeton, doet er toch niet echt toe? Of dat hij geïnspireerd werd door Hannibal die op olifanten door de Alpen optrok naar Rome?

Olifanten in de polder. Foto Hans van Velzen

Of die opdracht van de gemeente Tilburg om een fontein te ontwerpen. Dat deed Claassen. De fontein kreeg het uiterlijk van een hond die alleen ‘kwijlt’ als iemand bij hem in de buurt komt. Hilarisch, en tegelijkertijd herkenbaar en knus.

Zondermeer hilarisch is het rubberen nijlpaard dat hij in 2009 huisvestte in een sluiscomplex bij de nieuwe Amsterdamse woonwijk IJburg. Als het water stijgt komt hij deels onder water te staan. Als het water weer zakt, lijkt het beest over het water te lopen. Het zijn maar een paar voorbeelden van het rijke oeuvre van de in 1964 geboren kunstenaar. En zeker niet alleen in Nederland is zijn werk te bewonderen in musea, in parken en gelukkig gewoon op straat. Zijn werk is bekender dan zijn naam, en dat is misschien wel het grootste compliment voor een kunstenaar.

Compliment

Overigens was er aan het begin van de avond ook nog iets te vieren. Voor de tiende maal opende Theo van de Bles de avond met een geweldig gedicht over de spreker en zijn werk. „Kunst maakt dat de mens zich weer klein voelt”, zo verwoordde hij treffend het werk van Claassen en dat van veel van zijn collega’s. Het gedicht oogstte bewondering. Tom Claassen vroeg Theo om een kopie van het gedicht. Een mooi compliment van de ene kunstenaar voor de ander.

Theo van de Bles. Foto Hans van Velzen